Stresi kronik mund të sjellë një goditje të dëmshme për shëndetin e një personi. Mund të ketë një ndikim negativ në sistemin kardiovaskular, frymëmarrjen, mëlçinë, tretjen, sistemin nervor dhe shumë aspekte të tjera të mirëqenies.
Një e re studim, i publikuar më 24 tetor 2018 në revistë Neurologjiatregon se edhe truri mund të vuajë kur hormoni primar i stresit, kortizolingrihet shumë lart në sistemin e trupit.
“Ne tregojmë se edhe tek të rinjtë dhe të rriturit e moshës së mesme me një moshë mesatare 48 vjeç, më e larta nivelet e kortizolit në 30 përqindëshin e lartë u shoqëruan me vëllime më të vogla totale të trurit, ndryshime në lëndën e bardhë të trurit dhe performancë më të dobët në disa detyra memorie dhe të të menduarit”, thotë. Sudha Seshadri, MDautor i studimit dhe drejtor i Institutit Glenn Biggs për Alzheimer & Sëmundjet Neurodegjenerative në Qendrën e Shkencave Shëndetësore të Universitetit të Teksasit në San Antonio.
Dr. Seshadri thekson se hetimi nuk tregon se kortizoli i shkakton këto efekte, por gjen një lidhje të fortë midis niveleve të larta të hormoneve dhe rezultateve të dëmshme në tru.
LIDHUR: Ankthi në moshën e mesme i lidhur me demencën
Ndryshimet e trurit të parë në studim të lidhura me rrezikun më të lartë të demencës
“Këto nuk ishin ndryshime aq të mëdha sa që dikush të vinte re një problem klinik, por ne e dimë se dallime të tilla shoqërohen me një rrezik më të madh të demenca dy deri në tre vjet më vonë”, thotë ajo. “Rezultatet ishin alarmante, megjithatë, sepse ndryshimet u panë kur këta individë ishin në të dyzetat e tyre.”
Viktor Fornari, MDa psikiatër në Northwell Health në Glen Oaks, Nju Jork, i cili nuk ishte i përfshirë në studim, shton, “Truri është një organ i prekshëm. Nivelet ekstreme të stresit, të lidhura me nivelet e ngritura të kortizolit, mund të kenë ndikim negativ të qëndrueshëm.”
Është krijuar një lidhje midis stresit dhe demencës. Të thotë Shoqata e Alzheimerit se stresi ndikon në sistemin imunitar, i cili dihet se luan një rol të rëndësishëm në zhvillimin e demencës. Për më tepër, stresi ka qenë i lidhur me kushte të tilla si depresioni dhe ankthitë cilët mendohet se janë faktorë që mund të rrisin rrezikun e demencës.
Kortizoli më i lartë i shoqëruar me kujtesë më të dobët dhe perceptim vizual
Seshadri dhe kolegët e saj ndoqën më shumë se 2000 pjesëmarrës pa demencë; më shumë se gjysma ishin gra. Të gjithë u përzgjodhën nga Studimi i zemrës në Framinghamthemeluar nga Instituti Kombëtar i Zemrës, Mushkërive dhe Gjakut në vitin 1948. Për këto analiza, individët morën një grup provimesh bazë (i cili filloi midis 2002 dhe 2005) dhe një MRI (imazheri me rezonancë magnetike) bëhet mesatarisht 7.7 vjet pas provimit të parë.
Shkencëtarët i vlerësuan këta individë me teste që përfshijnë kujtesën, arsyetimin abstrakt, perceptimin vizual, vëmendjen dhe funksionin ekzekutiv. Ata vlerësuan lëndën gri dhe të bardhë të pjesëmarrësve me MRI të trurit. Shkencëtarët gjithashtu morën një matje të hershme të kortizolit në serumin e gjakut, i cili zakonisht është i lartë në mëngjes.
Pasi morën parasysh moshën, gjininë, indeksin e masës trupore dhe historinë e pirjes së duhanit, Seshadri dhe kolegët e saj vunë re se ata që kishin nivele të kortizolit në të tretën më të lartë nuk performuan mesatarisht aq mirë kur bëhej fjalë për kujtesën dhe perceptimin vizual krahasuar me ata me nivelet e kortizolit të nivelit të mesëm. Këto teste mendore përfshinin kopjimin e formave dhe përsëritjen e historive të thjeshta.
LIDHUR: 5 Shkaqe befasuese të humbjes së kujtesës
Niveli i kortizolit mund të ndikojë në madhësinë e trurit dhe rrjedhimisht funksionin e trurit
Individët me nivele më të larta të kortizolit kishin gjithashtu vëllime më të ulëta të trurit. Studiuesit vëzhguan reduktime në lëndën gri ballore dhe lobin okupital, i cili është qendra e përpunimit vizual. Përveç kësaj, ata zbuluan ndryshime strukturore në integritetin e lëndës së bardhë të lidhura me përqendrimin e lartë të kortizolit në gjak.
“Integriteti i lëndës së bardhë është i lidhur ndjeshëm me shpejtësinë e përpunimit, e cila nga ana tjetër është e lidhur fort me aftësinë më të lartë njohëse të përgjithshme”, shkruan autorët. “Kështu, ndërprerja e transferimit të informacionit nga dëmtimi i lëndës së bardhë mund të shpjegojë pjesërisht dëmtimet në aftësinë njohëse të lidhura me përqendrimet më të larta të kortizolit të vërejtura në studimin tonë.”
Seshadri vë në dukje se lidhja me vëllimin e trurit ishte shumë më e fortë tek femrat dhe nuk ishte aq e madhe sa të ishte statistikisht e rëndësishme tek meshkujt, por efektet ishin të ngjashme në drejtim si tek meshkujt ashtu edhe tek femrat.
Dr.Forinari dyshon se estrogjenit mund të luajë një rol në dallimet midis grave dhe burrave, sepse estrogjeni mund të rrisë kortizolin. “Duhet më shumë punë për të sqaruar këtë vëzhgim,” thotë Forinari.
Gjëndrat mbiveshkore, të vendosura në majë të veshkave, prodhojnë kortizol, kryesisht si përgjigje ndaj stresit. Të Klinika Mayo shpjegon se kortizoli rrit sheqernat (glukozën) në qarkullimin e gjakut, rrit përdorimin e sheqernave nga truri juaj dhe luan një rol në riparimin e indeve.
Megjithëse shkaqet e niveleve më të larta të kortizolit janë të pasigurta, Seshadri sugjeron se ato ka të ngjarë të jenë të ngritura për shkak të stresit që lidhet me jetën e përditshme, ose ndoshta problemeve fizike si inflamacioni.
LIDHUR: Ja si lidhen stresi dhe inflamacioni
Mbajtja e stresit në gji
Te ndihmosh reduktojnë stresin dhe ulin kortizolin, të dy mjekët rekomandojnë aktivitet fizik, gjumë adekuat, meditim, joga dhe angazhim social. Rrugë të tjera, të tilla si arti, duke përfshirë muzikën, kërcimin, pikturën, shkrimin, mund të jenë gjithashtu të dobishme.
Seshadri tha se studimi ishte i kufizuar nga fakti se ata studiuan vetëm një masë të kortizolit në vend që të matën nivelet në shumë intervale me kalimin e kohës. Pjesëmarrësit ishin gjithashtu kryesisht amerikanë të bardhë.
“Në të ardhmen, ne do të donim të studionim nivelet e kortizolit në periudha të tjera kohore dhe me grupe të tjera racore dhe etnike, për të kuptuar rrugët biologjike që qëndrojnë në themel të lidhjes së shumë masave të stilit të jetesës me rreziku i demencësdhe studioni mekanizmat pas këtyre asociacioneve në modelet e qelizave dhe kafshëve,” thotë Seshadri.
“Zgjerimi i të kuptuarit tonë për biologjinë e demencës, veçanërisht se si stili i jetesës ndryshon biologjinë për të ndikuar në rrezikun e demencës, do të thotë që ne mund të synojmë dhe të dizajnojmë parandalimi i demencës provat më mirë”, shton ajo.
