Lajme shëndetësore
Si mund të ndikojë ‘koha e ekranit të dorës së dytë’ tek fëmijët e vegjël
Ekranet elektronike janë aq të pranishme në jetët e të rinjve, saqë mund të jetë e vështirë për prindërit që t’i mbajnë fëmijët e tyre larg tyre.
Lindsey Wagnon e vështron qartë se sa kohë kalon 4-vjeçarja e saj para ekraneve. Madje ajo monitoron se sa shumë i shikon e bija ekranet e të tjerëve.
“Rreth një muaj më parë ne ishim në palestër dhe ishte një tjetër fëmijë i vogël duke parë një video që donte t’i tregonte asaj,” tha Wagnon, një banore e Concord, Kaliforni. “Por ajo e dinte nëse e shikonte, mund të kishte telashe. Kështu, ajo mori letrat e saj Go-Fish dhe e mësoi atë se si të luante.”
“Ishte një nga ato momentet krenare të prindërve për mua,” tha ajo për Healthline. “Fëmijët duan të ndërveprojnë me njëri-tjetrin. Ata vetëm duhet të dinë se si.”
Shkëlqimi i ekraneve është një magnet për shumë njerëz. Ekranet nga televizori, telefonat celularë dhe kompjuterët mund të mbizotërojnë tek fëmijët e vegjël deri në atë pikë sa disa i krahasojnë efektet me ato të tymit të duhanit.
“Ashtu si të qenit shpesh pranë njerëzve të tjerë ndërsa ata pinë duhan mund të shkaktojë kancer… ajo që unë e quaj ‘koha e ekranit të dorës së dytë’ mund të rrezikojë fëmijët,” shkroi. Joelle Renstrom, një lektor i retorikës në Universitetin e Bostonit, në faqen akademike TheConversation.com.
Renstrom u interesua për efektet e kohës së ekranit tek fëmijët pasi pa se sa nga nxënësit e saj nuk mund të qëndronin jashtë telefonit gjatë një klase 50-minutëshe.
“Ndërsa i inkurajoj (studentët) të shqyrtojnë zakonet e tyre, unë i fajësoj studentët shumë më pak për varësinë e tyre nga teknologjia sesa një dekadë më parë,” shkroi Renstrom. “Ata e kanë mësuar këtë sjellje nga të rriturit – në shumë raste që nga momenti i lindjes.”
Në vitin 2016, Akademia Amerikane e Pediatrisë (AAP) rekomandohet prindërit shmangin kohën para ekranit për fëmijët më të vegjël se 18 muajsh, përveç bisedës me video.
Organizata tha se prindërit që duan të prezantojnë fëmijët mes 18 dhe 24 muajsh në ekran duhet ta bëjnë këtë me “programim të cilësisë së lartë” që shikojnë me fëmijët e tyre për t’i ndihmuar ata të kuptojnë se çfarë po shohin.
Gjithashtu rekomandon që prindërit të kufizojnë përdorimin e ekranit tek fëmijët 2 vjeç deri në 5 vjeç “në 1 orë në ditë programe me cilësi të lartë. Prindërit duhet të bashkëshikojnë mediat me fëmijët për t’i ndihmuar ata të kuptojnë atë që po shohin dhe ta zbatojnë atë në botën përreth tyre.”
E cila vlen për një nga shqetësimet më të mëdha prindërore të Wagnon.
“Në palestrën ku shkoj, ka një sallë të vogël lojrash ku fëmijët të rrinë,” tha ajo. “Kam parë nëna që u japin fëmijëve telefonat e tyre, i vendosin në YouTube dhe vazhdojnë rrugën e tyre,” tha ajo. “Unë jam i mendimit se të gjithë fëmijët janë të varur nga ekrani dhe na takon ne të kontrollojmë se çfarë shikojnë.”
Në nëntor 2019,
Studimi shqyrtoi fëmijët e moshës 3 deri në 5 vjeç nga gushti 2017 deri në nëntor 2018.
Me fjalë të tjera, koha e tepërt para ekranit nuk është e mirë për zhvillimin e trurit.
“Fëmijët po programohen”, tha Dr. Danelle Fisher, nënkryetare e pediatrisë në Qendrën Shëndetësore Providence Saint John në Santa Monica. “Ata do të shohin (të rritur) duke parë ekranet dhe do të mendojnë se kjo është norma.”
“Fëmijët më të vegjël se 2 vjeç duhet të luajnë me lodra,” tha ajo për Healthline.
Fisher theksoi se nuk po thoshte se koha para ekranit shkakton autizëm, por vuri në dukje kërkimet që sugjeronin se rritja e kohës para ekranit tek foshnjat ka qenë e lidhur me uljen e aftësisë njohëse.
A
Studimi tha se fëmijët e vegjël që kalojnë më shumë kohë para ekraneve, krahasuar me fëmijët më të angazhuar në shoqëri, kanë prindër që “i bindin ata në mënyrë aktive të përdorin mediat elektronike të ekranit si një shoqërues për t’i argëtuar dhe për t’i mbajtur ata të zënë, prandaj, prindi mund lirisht (punojnë) vetë.”
Ai gjithashtu tha se “ekspozimi i hershëm ndaj ekranit mund të shkaktojë ndryshime neurokimike dhe anatomike të trurit. Përqendrimi i reduktuar i melatoninës është gjetur në mënyrë të konsiderueshme në një grup individësh që janë ekspozuar ndaj ekranit.
“Kontakti me sy është një gjë themelore,” tha Fisher, i cili ka një djalë 8-vjeçar. “Është një gjë e kafshëve. Fëmijët duhet të kenë kontakt me sy dhe të identifikojnë se çfarë po ndodh rreth tyre. Ne po shohim fëmijë që nuk kanë lidhje me qeniet e tjera njerëzore, sepse ata nuk e dinë se çfarë po ndodh rreth tyre.”
“Varësia fillon në çdo moshë,” tha Fisher. “Një fëmijë mund të bëhet i varur nga lëngjet ose ushqimet e padëshiruara.”
Fëmijët e prindërve që qëndrojnë në shtëpi mund të ndiejnë izolimin e prindërve të tyre, tha ajo. Ata fëmijë që shohin vazhdimisht prindërit para ekraneve mendojnë se është normale.
“Ata duhet të dalin jashtë,” tha ajo. “Ata duhet të bëjnë takime lojërash dhe të shkojnë në parqe.”
Fisher tha se asnjë prind nuk është imun ndaj tërheqjes dhe efekteve të teknologjisë, madje as një pediatër. Kur djali i saj ishte 4 vjeç, ai dinte të ndizte televizorin ndërsa prindërit e tij ishin në gjumë.
“Ai shkoi për të ndezur televizorin, i cili zakonisht kishte filma vizatimorë të ndezur,” tha ajo. “Ai bëri diçka dhe rastësisht porositi një film pornografik. Ne dëgjuam diçka të çuditshme dhe shikuam dhe pamë se çfarë ishte. Burri im vrapoi dhe ktheu kanalin, dhe djali im tha ‘Babi, po e shikoja atë’”.
“Burri im i telefonoi Dish Network dhe ata me kënaqësi e udhëzuan se si të vendoste kontrollet prindërore,” tha ajo. “Ishte një kujtesë për ne që t’i kushtonim vëmendje.”
