Financimi i nxituar për shkencën bazë ka të ngjarë t’u japë një shtysë shkencëtarëve që studiojnë sëmundjet, por sa do ta ndihmojë shëndetin global?

Ishte një njoftim i denjë për Steve Jobs të Apple.

Por ai erdhi nga një gjigant tjetër i internetit: Shefi Ekzekutiv i Facebook Mark Zuckerberg dhe gruaja e tij, pediatre Dr. Priscilla Chan.

Dhe në vend që të premtonin pajisje të reja teknologjike të veshur për një jetë më emocionuese, Chan dhe Zuckerberg ofruan ta zgjasin atë jetëgjatësi në 100 vjet.

Por jo vetëm jetën tuaj. E familjes suaj gjithashtu. Dhe fqinjët tuaj.

Dhe miliarda njerëz të tjerë anembanë botës.

Qasja e tyre?

Investoj të paktën 3 miliardë dollarë gjatë dekadës së ardhshme për të “kuruar, parandaluar dhe menaxhuar të gjitha sëmundjet kryesore deri në fund të shekullit”.

Kjo do të thotë që në kohën kur vajza e Zuckerberg dhe Chan, Max është në të 80-at, ajo nuk do të duhet të shqetësohet për sëmundjen e Alzheimerit, sëmundjet e zemrës ose goditjet në tru… apo edhe kancerin.

Dhe njerëzit që jetojnë në vendet më të varfra mund të pushojnë më lehtë duke ditur se malaria, sëmundja e gjumit, kolera dhe sëmundje të tjera të zakonshme janë shuar.

Nuk ka dyshim se ky është një qëllim i lartë.

Por a është edhe e mundur?

Sidomos me vetëm 84 vjet – mirë, 83 vjet e tre muaj – deri në fund të shekullit.

Lexo më shumë:Shkencëtarët bëjnë thirrje për ‘të gjithë duart në kuvertë’ për të zgjidhur problemet globale të shëndetit »

Për të kuruar ose parandaluar sëmundjet, shkencëtarët së pari duhet të kuptojnë se çfarë i shkakton ato.

Dhe më pas identifikoni trajtimet ose mënyrat e mundshme për të parandaluar ato kushte.

Shumë nga këto trajtime testohen te kafshët për t’u siguruar që ato janë të sigurta dhe funksionojnë ashtu siç dyshojnë shkencëtarët.

Por pas kësaj, ka raunde provash klinike te njerëzit, me mjekët që kërkojnë të shohin nëse trajtimet janë efektive dhe nuk kanë efekte anësore të papritura.

Përfundimi: Shërimi i sëmundjes nuk është i lirë.

Iniciativa Chan Zuckerberg po dhuron një shumë të madhe parash.

Kjo është arsyeja pse ajo ka gjeneruar mjaft zhurmë pozitive, si video i krijuar nga Aleanca e Filantropisë së Shkencës, një koalicion i institucioneve dhe fondacioneve jofitimprurëse të dedikuara për rritjen e investimeve në shkencën bazë.

Por edhe 300 milionë dollarë në vit për 10 vitet e ardhshme zbehet në krahasim me atë që organizatat e tjera kanë shpenzuar tashmë për të kuruar sëmundjet.

Sipas të dhënave të mbledhura nga NBC News, gjatë 10 viteve të fundit Instituti Mjekësor Howard Hughes dha 8 miliardë dollarë shkencëtarëve për kërkimin e tyre.

Dhe Fondacioni Bill & Melinda Gates ka shpenzuar më shumë se 10 miliardë dollarë që nga themelimi i tij në 2000 për të luftuar malarinë, SIDA-n, tuberkulozin dhe sëmundje të tjera.

Kompanitë farmaceutike shpenzuan edhe më shumë për zhvillimin e barnave dhe vaksinave të reja – 58 miliardë dollarë në 2015.

Por një nga shpenzuesit më të mëdhenj si për shkencën bazë ashtu edhe për kërkimin klinik në sferën akademike është Instituti Kombëtar i Shëndetësisë (NIH).

Në vitin 2016, NIH kishte një buxhet vjetor prej 32 miliardë dollarësh, i synuar në kërkimin e shkaqeve të sëmundjeve dhe zhvillimin e mënyrave të reja për trajtimin ose parandalimin e tyre.

Në një intervistë me NPR, Dr. Francis Collins, Ph.D., drejtor i NIH, dhe një mjek-gjenetist dhe ish-udhëheqës i Projektit të Gjenomit Njerëzor, përshëndeti kontributin e Iniciativës Chan Zuckerberg.

Por ai shtoi se nuk do të kompensojë as rënien e financimit të NIH gjatë 16 viteve të fundit.

Lexo më shumë: Pse disa vende mund të shpëtojnë nga malaria dhe të tjerët jo »

Në një letër vjetore të vitit 2009 për fondacionin e tij, Bill Gates shkroi: “Optimizmi ynë për teknologjinë është një pjesë themelore e qasjes së fondacionit”.

Iniciativa Chan Zuckerberg mund të marrë një qasje të ngjashme për të rritur fuqinë e financimit të saj – përmes një kombinimi të teknologjisë dhe rrjeteve shkencore.

Nisma do të shpenzojë 600 milionë dollarë gjatë 10 viteve për të mbështetur një “Biohub” në San Francisko.

Kjo e pavarur qendra kërkimore do të mbledhë së bashku biologë, kimistë, shkencëtarë kompjuterikë, inxhinierë dhe të tjerë.

Partneriteti me Iniciativën Chan Zuckerberg do të përfshijë Stanford, Universitetin e Kalifornisë, Berkeley dhe Universitetin e Kalifornisë, San Francisko.

Një nga projektet e para të iniciativës është krijimi i një atlasi të të gjitha qelizave në trupin e njeriut, së bashku me vendndodhjen, numrat, fqinjët dhe pjesët molekulare të tyre.

Në një intervistë me CNN, presidenti i Chan Zuckerberg Science, Cori Bargmann, Ph.D., një neuroshkencëtare dhe gjenetiste, e sheh projektin e atlasit të qelizave si një problem inxhinierik.

Do të ishte një program përgjatë linjave të Projektit të Gjenomit Njerëzor më të madh se sa jeta ose projektit të uljes në Hënë.

Projekti mund të mos synojë drejtpërdrejt sëmundjen në fillim. Por shpresa është se një atlas qelizor do të përshpejtonte zbulimin e mënyrave të reja për të parandaluar, menaxhuar ose kuruar sëmundjet.

Lexo më shumë: Për çfarë mund të përdoret një gjenom sintetik i njeriut? »

Megjithë optimizmin rreth shpalljes së nismës, është ende një rrugë e gjatë nga mbështetja e kërkimit bazë deri në parandalimin, shërimin ose menaxhimin e të gjitha sëmundjeve deri në fund të shekullit.

Dhe vetëm teknologjitë e reja mund të mos jenë të mjaftueshme për të përmirësuar shëndetin global.

Në Shtetet e Bashkuara, medikamentet ekzistuese po ndihmojnë njerëzit me HIV Jeto më gjatë. Kjo është një fitore e madhe për kërkimin mjekësor.

Por në Afrikë, vetëm 41 për qind e njerëzve me HIV kishin akses në këto medikamente jetëshpëtuese në vitin 2014, sipas Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH).

Edhe në Shtetet e Bashkuara disa njerëz nuk munden përballojë medikamente jetëshpëtuese.

Dhe pastaj janë të gjithë faktorët e tjerë që kontribuojnë në shëndetin e popullsisë së një vendi – strehimi i përshtatshëm, stabiliteti i ushqimit, uji i pastër, pagat e jetesës dhe aksesi universal në kujdesin shëndetësor.

Pavarësisht se sa barna ose trajtime mjekësore janë zhvilluar, këto do të duhet të adresohen ende.

“Nëse Iniciativa Chan Zuckerberg është serioze për integrimin e promovimit të barazisë në qëllimin e saj të parandalimit dhe kurimit të sëmundjeve, ajo duhet të kapërcejë fokusin e ngushtë teknologjik të qasjeve dominuese globale të shëndetit dhe të investojë në themelet e gjera shoqërore të shëndetit”, Anne-Emanuelle Birn. Sc.D., një profesor në Shkollën e Shëndetit Publik Dalla Lana në Universitetin e Torontos, i tha Healthline në një email.

Mungesa e këtyre nevojave themelore ka kontribuar në jetëgjatësinë e ulët në shumë vende.

Në Sierra Leone, Afrikën e Jugut dhe Ugandë, jetëgjatësia mesatare në vitin 2015 ishte më pak se 60 vjet, sipas OBSH. Ata nuk janë vetëm.

Shtetet e Bashkuara – një nga shpenzuesit më të mëdhenj në teknologjinë mjekësore – renditen në vendin e 31-të, me një jetëgjatësi mesatare prej 79.3 vjetësh.

Siç shihet me sëmundje të tjera si sëmundjet e zemrës, infeksionet bakteriale dhe kanceri, teknologjitë dhe ilaçet e reja mjekësore mund të jenë mjete të fuqishme për përmirësimin e shëndetit global.

Por vetëm nëse të gjithë kanë qasje në to.

“Çdo përpjekje e tillë do të duhet gjithashtu të sfidojë rregullat globale që mundësojnë interesat e korporatave të mposhtin shëndetin e njerëzve,” tha Birn, “si në rastin e përfitimit farmaceutik që pengon aksesin në barnat thelbësore në shumicën e vendeve.”