Shkencëtarët në institucione të ndryshme janë duke punuar në teknologji që lejojnë njerëzit të shohin, dëgjojnë dhe lëvizin gjymtyrët artificiale duke prekur neuronet e trurit.

Tani jemi në rrugën e duhur për të qenë në gjendje të rivendosim shikimin dhe dëgjimin te njerëzit pa këto shqisa.

Ashtu si zhvillimi i internetit, ky ndryshim po ndodh në faza.

Gjithashtu, si interneti, Agjencia e Projekteve të Avancuara të Kërkimit të Mbrojtjes së Ushtrisë (DARPA) po luan një rol udhëheqës në përpjekje.

“Ne po ndërtojmë një modem me brez të gjerë për trurin,” tha për Healthline Matt Angle, shefi ekzekutiv i Paradromics Inc.

Së bashku me pesë ekipe kërkimore universitare, kompania e tij ishte fitoi një kontratë DARPA muajin e kaluar për të zhvilluar një “ndërfaqe nervore me rezolucion të lartë” që përfundimisht mund të çojë në mënyra të reja për të rivendosur shqisat.

Qëllimi përfundimtar i programit të DARPA-s është zhvillimi i ndërfaqeve nervore që do të lejonin trurin të komunikojë drejtpërdrejt me kompjuterët, dhe anasjelltas.

Shkencëtarët që punojnë në këtë program të ri do të përpiqen t’i bëjnë ndërfaqet të afta për t’u angazhuar në komunikim të dyanshëm me më shumë se 1 milion neurone.

Ndërveprimi me kaq shumë neurone është i vogël, në krahasim me 86 miliardë neurone në trurin mesatar të njeriut. Megjithatë, ai ende konsiderohet i madh duke pasur parasysh aftësitë aktuale teknologjike.

Programi mund t’u japë studiuesve një kuptim mjaft të thellë të funksionimit të trurit për të hapur derën për terapi të reja shqisore.

“Nëse ju humbisni një sy sot, nuk mund të rilindni një sy ose të rilidhni nervin optik. Është shumë larg, më shumë se 20 vjet,” tha Angle. “Por ju mund të rivendosni funksionalisht shikimin duke lidhur trurin me një kompjuter me një aparat fotografik. Kjo është e besueshme.”

Dhe kjo është ajo që ata po bëjnë.

Provat e kafshëve për terapitë e zhvilluara nga Paradromic – një kompani që krijon ndërfaqe nervore për terapi të avancuara protetike – do të fillojnë vitin e ardhshëm. Provat e para njerëzore nuk do të ishin para vitit 2021.

Paradromics ka punuar në një implant që do të lidhë trurin me mikroprocesorët.

Implanti do të përdorte një tufë prej 10,000 telash, secili më i vogël se një fije floku njeriu me diametër 20 mikron, për të prekur drejtpërdrejt atë që dikush po mendon ose thotë.

Ehud Isacoff, PhD, drejtor i Institutit të Neuroshkencës Helen Wills të UC Berkeley, po përballet me sfidën për ta bërë të mundur këtë teknologji.

Objekti në UC Berkeley mori një nga grantet DARPA për të mbështetur zhvillimin e saj të një mënyre për të lexuar dhe komunikuar me neuronet në pjesën vizuale të trurit, e cila do të ndihmonte dikë me një gjymtyrë të amputuar të kontrollonte një gjymtyrë artificiale.

Për të “lexuar” këto neurone, shkencëtarët do të përdornin një lloj mikroskopi miniaturë që mund të vëzhgonte një milion neurone në të njëjtën kohë.

Për t’u “shkruar” atyre, ata do të simulonin aktivitetin normal të trurit përmes optogjenetikës, e cila përfshin projektimin e modeleve të dritës në neurone specifike për të ndikuar në sjelljen e tyre.

Mikroskopi, thotë Isacoff, “është i miniaturizuar nga një sistem i madhësisë së dhomës në diçka në madhësinë e një kubi sheqeri. Mjaft emocionuese.”

Përfundimisht, teknologjia mund të bëjë të mundur zhvillimin e një sistemi që dërgon të dhëna ndijore drejtpërdrejt në tru nga një kamerë ose grup sensorësh, duke çuar në atë që Isacoff e quan “proteza e së ardhmes”.

Megjithatë, përpara çdo proteze, teknologjitë e reja do të vazhdojnë një përparim në të kuptuarit tonë se si funksionon truri.

Për dekada, studimi i trurit nënkuptonte regjistrimin e të dhënave ndijore dhe sjelljes nga qelizat e vetme ose një grup qelizash, tha Isacoff për Healthline.

Më pas, optogjenetika, e zhvilluar në fillim të viteve 2000, bëri të mundur që truri të “luaj përsëri” modelet e vëzhguara në përpjekje për të përcaktuar se cilat modele nxisin perceptimin ose sjelljen.

Por këto metoda janë ende duke u zhvilluar deri në pikën ku ato do të jenë në gjendje të prekin mjaft neurone për të modifikuar perceptimin ose sjelljen.

Pavarësisht objektivit të DARPA për të arritur 1 milion neurone, saktësisht se sa do të duhej të përfshiheshin ende nuk është e qartë.

“Sa neurone duhet të shikoni dhe kontrolloni për të kapur një perceptim? Nuk e dimë”, tha Isacoff. “Nëse ne mund të rritemi nga qindra në një milion neurone, a do të jemi ‘aty’? A mjafton të lexosh apo të shkruash në një pjesë të trurit, apo duhet ta bësh brenda [all the places known to participate in a given behavior]?”

Teknologjia e re që po zhvillohet ka të bëjë me aftësinë për të pyetur dhe – me shpresë – për t’iu përgjigjur atyre pyetjeve se si të rivendosni shikimin ose prekjen.

Projekte të tjera kërkimore po vazhdojnë në këtë fushë pa grante nga DARPA.

Kernel në Los Anxhelos, tek Elon Musk Neuralink, Facebook, dhe startup-et e tjera dhe gjigantët e teknologjisë po punojnë në ndërfaqet tru-kompjuter.

Dhe një sërë ekipesh universitare po bëjnë përparim të shpejtë.

Por DARPA ka një histori suksesi me “teknologjinë që ka arritur një pikë të caktuar, por duhet të shtyhet nga foleja”, tha Angle, duke përmendur makinat që drejtojnë vetë si një shembull.

Ai tha se DARPA ka një mandat për të nxjerrë teknologji të re atje – pjesërisht, në këtë rast, për të ndihmuar veteranët e plagosur.

Por ai vuri në dukje se ka të ngjarë të ketë aplikacione të tjera që mezi mund t’i imagjinojmë tani.