Në Shtetet e Bashkuara, ka pabarazi të mëdha në jetëgjatësinë midis etnive, statusit socio-ekonomik dhe madje edhe lagjeve. Çfarë mund të bëjmë për këtë?

Jetëgjatësia është një masë e përdorur zakonisht për të përshkruar shëndetin e një popullate.

A raporti i fundit nga Qendrat Amerikane për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC) tregon se jetëgjatësia ka rënë në Shtetet e Bashkuara për herë të parë në dekada.

Jetëgjatësia mesatare për dikë të lindur në Shtetet e Bashkuara në 2015 ra në 78.8 vjet.

Hera e fundit që ka rënë ishte gjatë epidemisë së SIDA-s në fillim të viteve 1990 dhe studiuesit nuk janë në gjendje të përcaktojnë shkakun e saktë të rënies këtë herë.

Por çfarë ndikon në jetëgjatësinë në radhë të parë?

Studiuesit thonë se nuk është vetëm historia familjare që mund të përcaktojë se sa do të jetoni.

Është gjithashtu përkatësia juaj etnike, statusi socio-ekonomik, madje edhe në cilën pjesë të vendit jetoni.

Michael Stepner nga Instituti i Teknologjisë në Masaçusets është studiues i vjetër për një studim lëshuar në fillim të këtij viti që përdori të dhëna nga 1.4 miliardë të ardhura anonime dhe të dhëna të vdekshmërisë për të matur diferencat në jetëgjatësinë sipas zonave të të ardhurave.

“Amerikanët me të ardhura të ulëta po jetojnë jetë shumë më të shkurtër se sa homologët e tyre më të pasur. Një përqindëshi më i pasur i amerikanëve jeton mesatarisht 10 deri në 15 vjet më shumë se përqindja më e varfër, “tha Stepner për Healthline. “Hendeku midis të pasurve dhe të varfërve është rritur me shpejtësi. Amerikanët më të pasur fituan tre vjet jetëgjatësi midis 2001 dhe 2014, ndërsa amerikanët më të varfër nuk përjetuan asnjë fitim.

Për ta vendosur këtë shifër të fundit në perspektivë, thotë Stepner, CDC vlerëson se shërimi i kancerit do të rriste jetëgjatësinë në Amerikë me tre vjet. Prandaj, ndryshimi i parë në 15 vitet e fundit është i barabartë me fitoren e amerikanëve më të pasur në luftën kundër kancerit.

Stepner dhe kolegët e tij zbuluan se kishte ndryshime të konsiderueshme në jetëgjatësinë për personat me të ardhura të ulëta në të gjithë vendin.

“Ne zbuluam se amerikanët me të ardhura të ulëta jetojnë më gjatë në qytete të pasura – vende me popullsi të dendur, vlera mesatare të larta të shtëpive dhe shpenzime të larta qeveritare,” tha ai.

Ajo që studiuesit nuk kanë arritur ende është se pse njerëzit jetojnë më gjatë në ato vende.

“Mund të ndodhë që qytetet e pasura të kenë politika më efektive të shëndetit publik, si ndalimi i pirjes së duhanit në ambiente të mbyllura, ose fonde më të mëdha për shërbimet publike që përmirësojnë shëndetin lokal. Mund të jetë një dinamikë sociale, ku njerëzit me të ardhura të ulëta që jetojnë në zona të pasura po adoptojnë sjellje të shëndetshme, “tha Stepner.

Dr. Seth Berkowitz nga Spitali i Përgjithshëm i Massachusetts thotë se ka prova të konsiderueshme që sugjerojnë se një “rrjet i sigurisë sociale” është efektiv në luftimin e efekteve negative të varfërisë.

“Për një numër arsyesh, kjo rrjetë sigurie ka të ngjarë të jetë më e lehtë për t’u mirëmbajtur në zona më të pasura dhe me popullsi të dendur,” tha ai për Healthline. “Megjithatë, kjo nuk do të thotë që ne nuk kemi nevojë të punojmë shumë për të ndihmuar në mbrojtjen e atyre që nuk jetojnë në zona të tilla nga efektet negative të varfërisë… Unë mendoj se duhet të punojmë për të ruajtur rrjetin e sigurisë sociale që kemi, dhe ta përmirësoni aty ku është e nevojshme.”

Megjithatë, rrjeti i sigurisë nuk është efektiv kudo dhe nevojat e paplotësuara socio-ekonomike vazhdojnë të ndikojnë negativisht në rezultatet shëndetësore dhe jetëgjatësinë.

“Një gjë që njerëzit shpesh e marrin si të mirëqenë është ndërlidhja e shumë nevojave. Nëse dikush nuk ka para të mjaftueshme për ushqim, kjo mund të shkaktojë shumë kompromise pasi njerëzit kërkojnë të zgjerojnë burimet e tyre. Për shembull, dikush mund të marrë më pak nga medikamentet e tij të përshkruara, diçka që ne e quajmë fenomeni ‘trajto ose ha’,” tha ai.

Berkowitz thotë se ata nga pakicat racore ose etnike, veçanërisht ata që identifikohen si afrikano-amerikanë jo-hispanikë ose hispanikë kanë nevoja më të mëdha të paplotësuara për burime bazë si ushqimi ushqyes.

“Pse ndodh kjo nuk është plotësisht e qartë, por ka të ngjarë të ketë të bëjë si me diskriminimin ashtu edhe me faktorët strukturorë socio-ekonomikë,” tha ai.

Nga 2004-2014 Jetëgjatësia në Shtetet e Bashkuara u rrit më shumë për afrikano-amerikanët sesa popullsia e bardhë, duke e ngushtuar diferencën në 3.4 vjet në 2014.

Pavarësisht kësaj, ende ekzistojnë pabarazi në shëndet dhe jetëgjatësi.

Një 2016 raporti mbi gjendjen e obezitetit në Shtetet e Bashkuara vunë re se lagjet me përqindje më të lartë të pakicave etnike dhe racore kishin më pak akses në opsionet e ushqimit të shëndetshëm dhe të përballueshëm, si dhe akses të kufizuar në vende të sigurta për të qenë fizikisht aktivë.

Sipas CDC më shumë se një e treta e të rriturve në SHBA janë obezë. Afrikano-amerikanët jo-hispanikë kanë shkallën më të lartë të obezitetit, me një normë prej 48 përqind, të ndjekur nga hispanikët me 42 përqind.

Me shume se 29 milionë amerikanë jetojnë në “shkretëtira ushqimore”, ku ata nuk kanë akses në supermarkete brenda një milje nga shtëpia e tyre në zonat urbane ose brenda 10 milje në zonat rurale. Kjo e bën të vështirë qasjen në ushqime të përballueshme që janë të shëndetshme.

Është një problem që të dy Stepner dhe Berkowitz argumentojnë se po kontribuon ndjeshëm në rezultate më të dobëta shëndetësore dhe jetëgjatësi më të shkurtër.

“Fakti që ushqimi me vlera ushqyese është shpesh më i shtrenjtë dhe më pak i disponueshëm se ushqimi më pak ushqyes është një pengesë kryesore për ruajtjen e shëndetit të mirë për shumë njerëz,” tha Berkowitz.

“Një model që vjen me zë të lartë dhe qartë,” shtoi Stepner, “është se vendet me norma të larta të pirjes së duhanit, norma të larta obeziteti dhe norma më të ulëta të stërvitjes kanë jetëgjatësi më të shkurtër. Ky model sugjeron që ndryshimet në sjelljet shëndetësore janë një komponent i rëndësishëm se pse amerikanët me të ardhura të ulëta jetojnë më gjatë në disa vende dhe më pak në vende të tjera.

Berkowitz sugjeron se një qasje e shumëanshme është mënyra e vetme për të kapërcyer pabarazi të tilla shëndetësore.

“Sigurimi që të gjithë mund të kenë akses në ushqime me vlera ushqyese dhe të kenë edukimin e duhur shëndetësor është një fillim, por adresimi i faktorëve strukturorë si siguria në lagje dhe ecja në këmbë është gjithashtu i rëndësishëm, siç është edhe të kuptuarit se çfarë stimulon sistemi ynë ushqimor,” tha ai.

Stepner pranon se ka shumë qytete në Amerikë ku boshllëqet në jetëgjatësinë midis të pasurve dhe të varfërve janë të vogla, ose po zvogëlohen. Por ai thotë se shkalla e pabarazisë në të gjithë Shtetet e Bashkuara është e habitshme.

Studimi i tij vuri në dukje se burrat më të varfër në Amerikë kanë një jetëgjatësi të krahasueshme me burrat në Sudan ose Pakistan.

“Është një tjetër shenjë e shkallës së pabarazisë në Amerikë,” tha Stepner. “Burri mesatar amerikan është më i pasur dhe jeton shumë më gjatë se një burrë mesatar në Sudan ose Pakistan. Por ka edhe amerikanë që po luftojnë.”

“Pavarësisht se jetojnë në një vend të pasur,” shtoi ai, “ka shumë amerikanë që luftojnë për të jetuar jetë të plotë. Jetëgjatësia më e shkurtër është një aspekt veçanërisht tronditës i kësaj pabarazie.”

Lexo më shumë: Pse gratë ende jetojnë më gjatë se burrat »

Lexo më shumë: Si përdorin qytetet planifikimin urban për t’i mbajtur qytetarët të shëndetshëm »