Olimpistët me astmë kanë pothuajse dy herë më shumë gjasa të fitojnë medalje. Shkenca ende nuk e ka përcaktuar pse.

Ndërsa shikoni Lojërat Olimpike Dimërore 2018 në Pyeongchang, Koreja e Jugut, me siguri do të dëgjoni për atletët me astmë.

Në fakt, shanset janë që atletët të sjellin edhe medalje në shtëpi, sepse nëse shikoni të dhëna, ata kanë më shumë se dy herë më shumë gjasa se homologët e tyre për të fituar ar, argjend ose bronz.

Të dhënat nga pesë Lojërat e fundit Olimpike tregojnë se rreth 8 për qind e pjesëmarrësve kanë astmë. Është gjendja kronike më e zakonshme që ata kanë.

Olimpistët dimëror janë më shumë gjasa se atletët në lojërat verore të kenë astmë, ndoshta për shkak të stërvitjes në kushte të thata dhe të ftohta.

Pothuajse gjysma e skiatorëve të elitës, patinatorëve të akullit dhe lojtarëve të hokejve kanë marrë një diagnozë të një gjendje të frymëmarrjes.

Këto shifra kanë çuar në spekulime se astma në fakt mund të jetë një ndihmë për atletët, diçka që vëzhguesit e kanë quajtur “përparësia astmatike”.

Por hulumtimi dhe vetë sportistët thonë ndryshe.

“Nëse ka ndonjë gjë, ne luftojmë për të qenë normalë,” tha Joanna Zeiger, e cila u rendit e katërta në triatlon në Lojërat e Sidneit.

“Për këdo që mendon se ky është një avantazh, i ftoj të më shikojnë duke vrapuar në një kodër kur dikush po pret barin pranë tij,” shtoi ajo.

Pra, si ndodh që kaq shumë olimpianë të suksesshëm kanë astmë?

A i bën astma atletë më të mirë, apo trajnimi i tyre i bën ata ta zhvillojnë atë?

Zeiger e mori diagnozën e astmës në moshën 23-vjeçare, kur filloi të futej në regjimin e saj vrapimi pas një jete të notit.

“Kur vura re për herë të parë simptomat, supozova se isha jashtë formës dhe kështu u stërvita më shumë,” tha ajo për Healthline. “Babai im, një alergolog, sugjeroi se ndoshta ishte astma.”

Pasi mësoi se me të vërtetë kishte astmë, Zeiger u kthye në karrierën e saj në not dhe një moment aha.

“Ndoshta e kisha shumë më gjatë nga sa e kisha kuptuar, por simptomat u shfaqën aq rrallë sa nuk e kuptonim se çfarë po ndodhte,” tha ajo.

Megjithatë, me një diagnozë në dorë, Zeiger dhe mjekët e saj filluan të kuptonin se si ta trajtonin gjendjen e saj.

“Kam provuar steroide, sprej për hundë, inhalatorë me veprim të gjatë dhe të shkurtër,” përshkroi ajo. “Ka qenë një sfidë e madhe përpjekja për ta kontrolluar atë. Është ende një luftë: moti i ftohtë, poleni dhe stërvitja, të gjitha mund ta shkaktojnë atë.”

Megjithatë, përkundër kësaj, Zeiger konkurroi me sukses në Lojërat Olimpike, fitoi Kampionatin Botëror të Ironman 70.3 të vitit 2008 dhe është kualifikuar për provat e maratonës olimpike disa herë.

Ashtu si shumë atletë elitarë me astmë, ajo ka gjetur një mënyrë për ta bërë atë të funksionojë.

Dr. Tod Olin, një pulmonolog pediatrik në Shëndetin Kombëtar të Hebrenjve në Denver, thotë se kërkimet kanë nxjerrë teori të ndryshme se pse kaq shumë atletë të elitës kanë astmë.

Një teori e tillë, për shembull, është se trajnimi i qëndrueshmërisë mund të jetë një rrezik profesional, duke çuar ose përkeqësuar raste të astmës në këtë popullatë.

“Ju keni një grup atletësh që stërviten më gjatë dhe më shumë se të tjerët dhe me kalimin e kohës, a mund të çojë kjo në astmë?” ai pyeti. “Plus shumë prej tyre stërviten në kushte të pafavorshme – ajër i ftohtë, i ndotur, klor – të gjitha mund të jenë irrituese.”

Në të vërtetë, a raporti i vitit 2016 nga revista mjekësore Breathe zbuloi se një përqindje më e lartë e atletëve zhvilluan astmë pas moshës 25 vjeçare sesa atletët më të rinj, veçanërisht në sportet e durimit.

Raporti arriti në përfundimin se trajnimi afatgjatë dhe kërkues mund të jetë një faktor shkaktar në astmë dhe vuri re se gjendja u ul ndjeshëm pasi të njëjtët atletë dolën në pension.

Hulumtimet kanë hulumtuar gjithashtu nëse astma mund të ndikojë negativisht në VO2 max të një atleti ose shkallën maksimale të konsumit të oksigjenit.

VO2 ka rëndësi sepse do të thotë që një person është në gjendje të thithë shumë oksigjen, ta transferojë atë në qarkullimin e gjakut dhe të ushqejë muskujt. Atletët elitë priren të kenë një max VO2 shumë më të lartë se atleti mesatar.

Por a Studimi i vitit 2008 në Journal of Applied Physiology zbuloi se njerëzit me astmë nuk ishin në disavantazh.

Olin thotë se për ata që spekulojnë se astma është një avantazh, ju duhet të luani avokatin e djallit.

“Duhet të pyesni nëse elitat stërviten vërtet shumë më shumë apo më gjatë se sa amatorët,” vuri në dukje ai.

“A mund të kenë elitat me astmë disa ndryshime fiziologjike që u japin atyre ndonjë përfitim? A është një ndryshim i sistemit nervor, për shembull? Është e vështirë të thuhet”, tha Olin.

Megjithatë, studime të tjera kanë hetuar nëse trajtimi i zakonshëm për astmën – salbutamol – mund të ketë apo jo një ndikim pozitiv në performancë.

Teoria e punës ishte se atletët elitë kanë një variant gjenetik që i bëri ata t’i përgjigjen ilaçit në një mënyrë që u ofron atyre një avantazh.

Megjithatë, kur u testua si tek pjesëmarrësit e shëndetshëm ashtu edhe tek ata me astmë, rezultatet vërtetoi të kundërtën.

Çuditërisht, duket se kjo teori ende pranohet nga atletët e nivelit të lartë.

Dy nga skiatorët më të mirë të Norvegjisë – Martin Johnsrud Sundby dhe Therese Johaug – u ndaluan nga dopingu në vitin 2016 për mbipërdorim të salbutamolit.

Një hetim nga Federata Norvegjeze e Skive zbuloi se skuadra e bëri ilaçin gjerësisht të disponueshëm, madje edhe në mesin e atletëve pa diagnozë të astmës.

Sundby do të jetë në listë në Pyeongchang, por dënimi origjinal i Johaug u zgjat, duke e ndaluar atë nga Lojërat Olimpike Dimërore.

Në fund të fundit, shumica e studiuesve dhe mjekëve sugjerojnë se atletët elitë me astmë kanë gjetur një mënyrë për të performuar akoma në nivele të larta, pavarësisht nga gjendja e tyre.

Një teori e punës është se atletët elitë janë fetarë për ngrohjen para stërvitjeve dhe garave, diçka që u ofron atyre një lehtësim të përkohshëm nga sulmet e astmës.

Zeiger tha se ndoshta në disa mënyra, astma e ka mbajtur atë nga mbistërvitja, sepse natyrisht e mban nën kontroll.

“Përveç kësaj, ka qenë gjithmonë një problem, jo ​​një avantazh,” tha ajo. “Kam humbur disa pjesë të stërvitjeve, më është dashur të braktis garat dhe kam shtyrë veten në situata që kanë çuar në sulme të plota.”

Mesazhi, na tha Olin, është se astma nuk duhet të pengojë askënd të stërvitet dhe të përparojë si atlet: “Elitat kanë dëshmuar se nuk duhet t’ju mbajë prapa.”