Rigoni dhe manxurana me emrat latinë “Origanum vulgare” dhe “Origanum majorana”, janë dy erëza të së njëjtës familje.
Fjala rigon vjen nga latinishtja “origanum”, e cila e ka marrë nga greqishtja “origanon”, që do të thotë ”do malin”, për shkak të përhapjen e bimës në zonat malore të Mesdheut.
Manxurana dhe rigoni bëjnë pjesë në të njëjtin lloj botanik që përfshin më se 50 specie. Këto dy bimë, me origjinë nga Azia Perëndimore dhe Pellgu Mesdhetar, janë përdorur që prej shumë kohësh në Evropë, sidomos në Greqi. Egjiptianët përdornin manxuranën dhe rigonin për të aromatizuar të vdekurit e tyre dhe për të qetësuar perënditë.
Rigoni u çua shumë herët në Amerikë, por u bë popullor vetëm pas Luftës së Dytë Botërore. Në fakt, kur u kthyen nga Italia, ushtarët amerikanë filluan të përdorin këtë erëz të shijshme që e kishin njohur gjatë qëndrimit të tyre në vendin e picave.
Edhe manxurana u çua në Amerikë në periudhat e hershme të kolonizimit, megjithatë ajo nuk përdoret sot në kuzhinë, edhe pse shija e saj është më e hollë e më e pasur se ajo e kushëririt të saj, rigonit.
Nga manxurana dhe specie të ndryshme të rigonit, nxirren vajra esenciale që përdoren në industrinë agro-ushqimore si edhe në parfumeri dhe kozmetikë.
Erëzat në përgjithësi nuk përdoren në sasi të mëdha, kështu që ato nuk veprojnë në organizmin e njeriut me të gjitha efektet e tyre pozitive për shëndetin.
Rigoni i egër ka më shumë vlera se rigoni i kultivuar, sikurse edhe rigoni i freskët është më i efektshëm se rigoni i tharë. Kështu, përdorni më shumë rigonin e freskët për të shtuar në pjatën tuaj elementet antioksidante.
Rigoni ka një efekt shumë të madh antioksidant, sikurse edhe manxurana, e cila, kur hidhet në sallatë, mendohet se e katërfishon veprimin antioksidant të sallatës.
Nga studimet e bëra, rezulton se esencat e rigonit ndikojnë në uljen e glicemisë në gjak tek diabetikët. Të njëjtin efekt mendohet se ka edhe manxurana.
Mendohet gjithashtu se esencat e rigonit pengojnë rritjen e qelizave kanceroze në rastet e leucemisë.
Rigoni i bluar është një burim i shkëlqyer vitamine K për gratë dhe një burim i mirë për burrat. Vitamina K është e nevojshme për prodhimin e proteinave dhe luan rol në koagulimin e gjakut. Ajo merr pjesë edhe në formimin e kockave.
Manxurana e tharë është një burim i mirë hekuri për burrat dhe më pak për gratë, ndërsa rigoni i bluar është një burim hekuri, kalciumi, manganezi, vitamine E. Si antioksidanti kryesor, vitamina E mbron membranën që rrethon qelizat e trupit, sidomos rruazat e kuqe e të bardha, pra qelizat e sistemit imunitar.
Thuhet se Grekët i çonin dhëntë për të kullotur në kodrinat ku rritej rigoni në mënyrë që mishi i tyre të ishte më i shijshëm.
Në pjesën më të madhe të gatimeve që rekomandojmë, mund të përdoren rigoni ose manxurana, por duhet ditur se shija e manxuranës është më e lehtë se ajo e rigonit. Është mirë që ato të hidhen në fund të gatimit.
Mund të përdoren në gatimet me mish qengji, derri, pule apo pate.Në omëleta dhe gatime me vezë, në pica, bizele dhe kërpudha, makarona, polentë apo oriz.
Në lloje të ndryshme supe, gatime apo sallatra me patate, në sanduiçe me domate, në salca të ndryshme. Në minestrone apo në fasule. Në supërat me thjerrëza dhe spinaq. Në të gjitha gatimet me lakër. Mund të përdoren për mbushjet në gatimet me perime të mbushura.
Përdoren për aromatizimin e bukës.
Mund të lihen për disa javë në uthull, të filtrohet uthulla e të përdoret për aromatizimin e gjellëve; gjithashtu, mund të aromatizohen ullinjtë në vaj me rigon apo manxuranë.
